239 ـ معني مشروطه چيست؟..

اگر آدميان همچون شيران و پلنگان ، در جنگل و كوهستان ، جدا از هم زيستندي بحكومت يا فرمانروايي نياز نيفتادي. زيرا نياز بفرمانروايي در نتيجه‌ی باهم بودن و باهم زيستن خاندانها پديد آمده.

چون هزار خانداني در يكجا گرد مي‌آيند و يك آبادي پديد مي‌آورند ، از همينجا يك رشته كارهايي پيدا ميشود.

زيرا اين خاندانها با يكديگر نزاعها خواهند داشت و يك كسي و يك دادگاهي ميخواهد كه درميان ايشان داوري كند ، برخي دزدان و راهزناني پيدا خواهند شد و پاسباني ميخواهد كه مواظب ايمني باشد ، همچشمي و دشمني با آباديهاي همسايه خواهند داشت و سپاهي ميخواهد كه از هجوم آنان جلو گيرد ، بيماري به خاندانها رو خواهد آورد و پزشكاني ميخواهد كه با آنها بنبرد كوشد

238 ـ بايد معني درست مشروطه [=دمكراسي] را فهميد و بديگران هم فهمانيد

كساني مي‌پرسند : اكنون چه بايد كرد؟.. آن نيكي‌ای كه ميگوييد از چه راه آن را آغازيد؟..

ميگويم : در اين راه كه ماييم نخست بايد معني زيست توده‌اي را فهميد و از آئين آن آگاه گرديد ، و معني درست مشروطه و سررشته‌داري توده را شناخت. بايد اينها را نيك فهميد و بديگران نيز فهمانيد. اينست آنچه درگام نخست بايد كرد.

خواهند گفت : مگر ما معني اينها را نميدانيم؟!. اينها چيزهاييست كه هر كسي بارها شنيده ، ديگر چه نياز كه دوباره بآنها پردازیم؟ چه نیاز که دوباره بشنويم يا بشنوانيم؟!...

می‌گویم : شنیده‌اید ، ولی بیشترتان ندانسته‌اید. شنیدن جز از دانستن می‌باشد ،‌ و بهتر است من معنی دانستن را روشن گردانم :